W tym roku luty przynosi nam wiele okazji do świętowania: tłusty czwartek, Międzynarodowy Dzień Pizzy, ostatki, walentynki, Światowy Dzień Kota.
Ale czy wiesz, jak powinno się poprawnie zapisywać nazwy tych dni? Gdzie wstawić małą, a gdzie dużą literę? Oto kilka zasad!
DUŻA LITERA
Dużą literą zapisujemy:
- nazwy świąt i dni świątecznych, państwowych i religijnych →
Przykłady: Święto Narodowe Trzeciego Maja, Narodowe Święto Niepodległości, Dzień Nauki Polskiej, Nowy Rok, Popielec, Wielki Tydzień, Wielka Sobota, Wielkanoc, Boże Ciało, Wszystkich Świętych, Boże Narodzenie;
Uwaga! Składając życzenia noworoczne, zapisz je małymi literami: szczęśliwego nowego roku – złożysz wtedy życzenia na cały rok, a nie tylko na 1 stycznia.
- nazwy pozostałych świąt i dni świątecznych, w tym również tych nietypowych →
Przykłady: Dzień Babci, Światowy Dzień Kota, Międzynarodowy Dzień Pizzy, Dzień Kobiet, Międzynarodowy Dzień Listonoszy i Doręczycieli Przesyłek, Międzynarodowy Dzień Przytulania Bibliotekarza, Dzień Gramatyki;
- nazwy świąt obchodzonych przez wyznawców wszystkich kultur i wyzwań, nie tylko chrześcijańskich →
Przykłady: święta żydowskie → Chanuka (Święto Świateł), Jom Kippur (Dzień Pojednania), święta muzułmańskie → Id al-Adha (Święto Ofiarowania), Id al-Isra (Noc Wniebowstąpienia);
- nazwy świąt dawnych, starożytnych oraz nazwy pogańskich świąt słowiańskich →
Przykłady: Dionizje, Saturnalia, Noc Kupały, Rękawka.
MAŁA LITERA
Małą literą zapisujemy:
- opisowe nazwy świąt →
Przykłady: święta wielkanocne, święta bożonarodzeniowe, dzień duchów, dzień zakochanych;
Uwaga! Nazwy opisowe takie jak niedziela wielkanocna (dzień, w którym wypada Wielkanoc), środa popielcowa (dzień, w którym wypada Popielec) można zapisać również dużą literą: Środa Popielcowa, Niedziela Wielkanocna.
Jak podaje SJP PWN, pisownię dużą literą można uzasadnić względami uczuciowymi:
„Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego postawy uczuciowej (np. szacunku, miłości, przyjaźni) w stosunku do osób, do których pisze, lub w stosunku do tego, o czym pisze”.
- wyrazy pospolite użyte w nazwie danego święta, np. święto, dzień, uroczystość (ale tylko jeśli nie są integralną częścią nazwy) →
Przykłady: święta Bożego Narodzenia (Boże Narodzenia), uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego (Zmartwychwstanie Pańskie), święto Paschy (Pascha), dzień Wszystkich Świętych (Wszystkich Świętych), święto Trzech Króli (Trzech Króli)
Ale: Święto Niepodległości, Święto Zmarłych, Dzień Zaduszny, Święto Dziękczynienia;
- nazwy obrzędów zabaw i zwyczajów →
Przykłady: walentynki, mikołajki, andrzejki, śmigus-dyngus, sylwester, tłusty czwartek, oczepiny, zaręczyny, wianki
Ale: Dzień Świętego Walentego (święto, nie zwyczaj!);
- nazwy okresów kalendarzowych i liturgicznych →
Przykłady: kwartał, wiek, adwent, karnawał, wielki post, ramadan.
Uwaga! Powołując się na już wspomnianą zasadę o użyciu dużej litery ze względów religijnych, nazwy Wielki Post i Adwent można zapisać wielką literą.
UWAGA! WAŻNY JEST KONTEKST!
Twórcy portalu Dobrysłownik.pl zwracają uwagę, „że coraz częściej trudno odróżnić jest zwyczaj obejmujący jakiś dzień od «święta» na ten dzień przypadającego”.
Oznacza to, że w przypadku zapisu niektórych nazw ważny jest kontekst.
Przykłady:
- walentynki – zwyczaj wręczania kartek, ale: Walentynki – święto zakochanych;
- andrzejki – zabawa i lanie wosku, ale: Andrzejki – dzień imienin Andrzeja;
- mikołajki – zwyczaj wręczania prezentów, ale: Mikołajki – dzień imienin Mikołaja, dzień św. Mikołaja;
- sylwester – zabawa, ale: Sylwester – ostatni dzień roku, dzień imienin Sylwestra;
- barbórka – zabawa, ale: Barbórka – Dzień Górników;
- halloween – zwyczaj zbierania cukierków, ale: Halloween – święto duchów;
- wigilia – dzień poprzedzający, ale: Wigilia – dzień poprzedzający Boże Narodzenia;
- gwiazdka – zwyczaj dawania prezentów, ale: Gwiazdka – Wigilia.
Mam nadzieję, że w trakcie lektury tego artykułu udało Ci się zgłębić nieco tajemnic językowych związanych z pisaniem nazw świąt, zwyczajów i obrzędów w języku polskim.
Pamiętaj! W przypadku wątpliwości zajrzyj do słownika albo napisz do mnie – chętnie Ci pomogę.
Więcej ciekawostek językowych znajdziesz na moim Instgramie @drobnakorekta.
A jeśli interesują Cię również zagadnienia związane z korektą tekstów, przeczytaj poniższe artykuły: czym się różni redakcja od korekty i dlaczego korekta tekstów jest potrzebna.
Natomiast jeśli chcesz, żebym to ja zaopiekowała się Twoim tekstem, napisz do mnie!
Polish